Opłata za wykorzystywanie utworów w działalności komercyjnej

Jeśli jesteś przedsiębiorcą i udostępniasz utwory muzyczne w miejscach prowadzenia przez Ciebie działalności gospodarczej, to powinieneś spotkać się z pojęciem ZAiKS lub STOART.

Przedsiębiorca, który chce legalnie odtwarzać muzykę w swoim lokalu, jest zobowiązany do zapłaty za korzystanie z cudzego utworu, co wynika z ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz ustawy z dnia 15 czerwca 2018 r. o zbiorowym zarządzaniu prawami autorskimi i prawami pokrewnymi.

Czym zatem jest ZAiKS i STOART?

ZAiKS, czyli Związek Autorów i Kompozytorów Polskich oraz STOART tj. Stowarzyszenie Związek Artystów Wykonawców STOART to organizacje, których celem jest ochrona wszystkich reprezentowanych przez siebie twórców oraz utworów. ZAiKS reprezentuje autorów tekstów i kompozytorów, natomiast STOART reprezentuje tylko samych wykonawców.

Organizacje te mają na celu egzekwowanie prawa wykonawców do określania sposobu wykorzystania ich dzieła oraz czerpania z niego korzyści. Innymi słowy, ZAiKS i STOART zapewnia twórcom należne im pieniądze za publicznie wykorzystywanego ich dzieła (utworu).

Wymienione organizacje są pośrednikiem pomiędzy odbiorcą (np. przedsiębiorcą), a twórcą dzieła. Z tego tytułu zatrzymują część pieniędzy ze składek wpłacanych przed odbiorców. ZAiKS i STOART są również przedstawicielami w Polsce międzynarodowych organizacji tego typu. Oznacza to, że opłaty należy wnosić nie tylko za odtwarzanie tytułu polskich, ale także tych zagranicznych.

Kiedy przedsiębiorca zobowiązany jest do uiszczenia opłaty ZAiKS/STOART?

Zgodnie z art. 49 ust 1 ustawy z dnia 15 czerwca 2018 r. o zbiorowym zarządzaniu prawami autorskimi i prawami pokrewnymi w zw. z art. 213 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, każdy, kto publicznie odtwarza muzykę dla dużej grupy osób, jest zobowiązany uiścić odpowiednie opłaty na rzecz organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi. W judykaturze utrwaliło się stanowisko, zgodnie z którym odtwarzanie muzyki w lokalu komercyjnym zawsze wiąże się z osiąganiem korzyści majątkowych, chyba że przedsiębiorca wykaże okoliczność przeciwną – co w większości przypadków jest trudne do udowodnienia.

Należy wskazać, że wysokość składki płaconej na poczet ZAiKS-u bądź STOART-u nie jest jednakowa dla wszystkich przedsiębiorców. Jej wysokości zależy od wielu czynników, takich jak powierzchnia lokalu użytkowego, rodzaj świadczonych w nim usług, liczby przeznaczonej dla niego usługobiorców oraz źródła, z którego odtwarzana jest muzyka. Nie bez znaczenia pozostaje również sama lokalizacja lokalu, w którym prowadzony jest biznes.

Warto zaznaczyć, że z obowiązku wnoszenia opłaty na poczet ZAiKS i STOART nie zwalnia opłacanie abonamentu radiowo-telewizyjnego albo posiadanie dostępu do platform oferujących utwory muzyczne za odpłatnością. Nie należy utożsamiać powyższego z legalnością odtwarzania muzyki w lokalu gospodarczym.

Co grozi za odtwarzanie muzyki bez uprzedniego uiszczenia opłaty ZAiKS lub STOART?

Jeśli podczas kontroli przedsiębiorcy przez którąkolwiek z wymienionych organizacji, zostanie wykryte, iż firma nie posiada stosownej umowy i nie wnosi opłat za korzystanie z utworów, przedsiębiorca zostanie bezzwłocznie zobowiązany do uregulowania wszelkich należności wynikających z tego tytułu za ostatnie trzy lata działalności. W przypadku odmowy zapłaty ww. opłaty, sprawa może zostać zbadana i rozstrzygnięta przez Sąd, który z kolei może nakazać wpłatę za zaległe pięć lat.

Co więcej, przedsiębiorca decydujący się na nielegalnie odtwarzanie muzyki w swoim lokalu musi być również świadomy, że może zostać pociągnięty do odpowiedzialności karnej.

Kiedy można uniknąć opłat?

Przedsiębiorca jest zwolniony z konieczności opłacania składek do ZAiKS i STOART w sytuacji, w której w swoim lokalu korzysta i odtwarza muzykę np. w ramach licencji Creative Commons. Autorzy takich dzieł zrezygnowali ze swojego honorarium za wykorzystywanie ich utworu i pozostawili odbiorcom swobodę w sposobie jego dysponowania. Przedsiębiorca może samodzielnie utworzyć playlistę na danych serwisach, np. YouTube, filtrując wyniki wyszukiwania tak, aby zwierały jedynie utwory o licencji Creative Commons.

Przedsiębiorca nie poniesie również opłaty za korzystanie z cudzych utworów w sytuacji, gdy muzyka w jego firmie jest odtwarzana wyłącznie dla potrzeb zatrudnionych tam pracowników. Jeśli zatem w lokalu, w którym przebywają pracownicy jest odtwarzana muzyka, a dane przedsiębiorstwo nie obsługuje tam klientów, to nie ma obowiązku ponoszenia z tego tytułu jakichkolwiek dodatkowych opłat.

Zapraszamy do kontaktu z Kancelarią, aby szerzej omówić przedstawioną problematykę. Zajmujemy się kompleksową obsługą firma, włączając w to m. in. sprawy z zakresu prawa autorskiego.