POŻAR, POWÓDŹ, ZAWALENIE BUDYNKU, A SKUTKI W PIT, CIT I VAT
Od czasu do czasu słyszymy o nieszczęśliwych wypadkach mających miejsce w zakładach produkcyjnych czy obiektach usługowych, takich jak: pożary, zalania czy zawalenia budynku. Tego rodzaju tragedie, których nie sposób przewidzieć, w prawie cywilnym nazywamy siłą wyższą. Jakie skutki podatkowe wiążą się z nieszczęśliwymi zdarzeniami losowymi? Odpowiedź na to pytanie znajdziesz w tym artykule.
Na gruncie podatków dochodowych (PIT i CIT) strata związana z pożarem, powodzią czy zawaleniem budynku stanowi co do zasady koszt uzyskania przychodu. Wydatki poniesione na usunięcie szkód czy uprzątnięcie terenu, a także straty związane ze zniszczeniem towaru mogą być bezpośrednio ujęte w kosztach podatkowych. Może się jednak zdarzyć, że budynek nie nadaje się do odbudowy i konieczna jest jego rozbiórka oraz wzniesienie nowego obiektu. Wówczas kosztem podatkowym może być niezamortyzowana część wartości początkowej środka trwałego. Natomiast wydatki związane z wyburzeniem budynku traktowane są jako powiązane z nową inwestycją (wzniesieniem nowego budynku) i wraz z kosztami posadowienia nowego obiektu podlegają amortyzacji (zob. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 16 czerwca 2011 r., II FSK 207/10), czyli są rozliczanie w czasie zgodnie z przepisami ustawy o rachunkowości. Co ważne, zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów nie mogą podlegać wydatki, których powstanie było następstwem celowego (świadomego) działania podatnika lub wynikało z jego rażących zaniedbań (zob. np. interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 18.01.2013 r., ILPB3/423-423/12-5/AO). Co równie istotne, stratę poniesioną przez podatnika należy również należycie udokumentować.
Odszkodowanie otrzymane od ubezpieczyciela stanowi co do zasady przychód z działalności gospodarczej, przy czym zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 29b ustawy o PIT oraz art. 17 ust. 1 pkt 54a ustawy o CIT, wolne od podatku są odszkodowania za szkody w środku trwałym, z wyłączeniem samochodu osobowego, w części wydatkowanej w roku podatkowym lub w roku bezpośrednio po nim następującym na remont tego środka trwałego albo na zakup lub na wytworzenie we własnym zakresie środka trwałego. W takiej sytuacji jednak odpisy amortyzacyjne od wartości początkowej budynku odpowiadającej części objętej zwolnieniem nie stanowią kosztów podatkowych. Również wydatki sfinansowane ze środków pochodzących z odszkodowania objętego zwolnieniem od podatku nie stanowią kosztów uzyskania przychodów (zob. art. 23 ust. 1 pkt 56 ustawy o PIT oraz art. 17 ust. 1 pkt 58 ustawy o CIT).
Bardziej skomplikowana jest kwestia rozliczenia VAT. Naszym zdaniem, jeżeli zniszczenie nastąpiło z przyczyn niezawinionych przez podatnika, to przedsiębiorcy nie będą musieli płacić VAT należnego, natomiast zachowają prawo do odliczenia VAT naliczonego. Wskazuje się, iż „określając prawo podatnika do odliczenia VAT naliczonego, należy mieć na względzie przeznaczenie towaru czy usługi w momencie zakupu. Fakt późniejszego wystąpienia zdarzenia losowego, jakim jest kradzież lub zniszczenie, nie pozbawia podatnika prawa do odliczenia” (zob. np. interpretacja Naczelnika Urzędu Skarbowego w Radomiu z 15 listopada 2006 r., nr 1473/WVO/443/700/ 141/2006/AN), choć niestety, zdarzają się także rozstrzygnięcia odmienne. Zagadnienie to może być zatem przedmiotem sporu z organami podatkowymi.
Ministerstwo Finansów w piśmie z dnia 26 kwietnia 2001 r. (znak: PB 3-MD-289-8214-35/2001) wskazało, że w przypadkach strat w środkach obrotowych wiele zależy od okoliczności faktycznych i dlatego każda sprawa powinna być rozpatrywana indywidualnie. Z tego względu, w razie wystąpienia jakiegokolwiek zdarzenia losowego związanego z prowadzoną działalnością gospodarczą (czego oczywiście nikomu nie życzymy), zalecany jest kontakt z kancelarią prawną specjalizującą się w prawie podatkowym.