Gwarancja zapłaty w procesach budowlanych
Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom przedsiębiorców, w celu zapobiegnięcia negatywnym zjawiskom gospodarczym, polegającym na nieregulowaniu lub nieterminowym regulowaniu należności za wykonane prace budowlane, ustawodawca przewidział w art. 6491 Kodeksu Cywilnego, instytucję gwarancji zapłaty.
Instytucja gwarancji zapłaty stanowi zabezpieczenie terminowej zapłaty przedsiębiorcy wynagrodzenia za wykonane roboty budowlane.
Z żądaniem ustanowienia gwarancji zapłaty wystąpić mogą jedynie te podmioty, które realizują, w oparciu o zawartą umowę, prace zmierzające do oddania przewidzianego w niej obiektu, wykonanego zgodnie z projektem i z zasadami wiedzy technicznej. Gwarancji zapłaty może zatem żądać wykonawca (generalny wykonawca) od inwestora oraz podwykonawca od wykonawcy.
Należy pamiętać, że gwarancji zapłaty nie udziela się w przypadku, gdy inwestorem jest Skarb Państwa. Jednak wtedy przeważnie zabezpieczenie stanowią przepisy Prawa zamówień publicznych.
Podmiot udzielający gwarancji zapłaty i podmiot, który o udzielenie takowej wnosił, ponoszą udokumentowane koszty bezpośrednio związane z udzieleniem gwarancji zapłaty w równych częściach.
W jakiej formie udzielana jest gwarancja zapłaty?
Gwarancja zapłaty może przybrać formę gwarancji bankowej, ubezpieczeniowej, akredytywy bankowej lub poręczenia banku. Należy pamiętać, że wybór jednego z czterech wyżej wymienionych świadczeń, należy w tym przypadku do podmiotu, od którego żądane jest gwarancja zapłaty.
Co do zasady, wysokość sumy pieniężnej w gwarancji zapłaty odpowiada wysokości roszczenia wykonawcy.
Jak uzyskać gwarancję zapłaty i czy inwestor może uniknąć jej przedłożenia?
Wykonawca w celu uzyskania od inwestora gwarancji zapłaty, zobowiązany jest do złożenia stosownego oświadczenia, w którym zażąda jej ustanowienia. Przepisy nie przewidują obowiązku zachowania szczególnej formy oświadczenia. Dla bezpieczeństwa, oświadczenie takie powinno być na tyle precyzyjne i zrozumiałe, by nie budziło wątpliwości, że wykonawca domaga się gwarancji zapłaty.
Co istotne, inwestor nie może odmówić ustanowienia gwarancji zapłaty. Wręcz przeciwnie, jest zobowiązany do udzielenia wykonawcy tejże gwarancji, w celu zabezpieczenia terminowej zapłaty umówionego wynagrodzenia za wykonanie robót budowlanych.
Nie jest również możliwe umowne wyłączenie lub ograniczenie prawa wykonawcy do żądania od inwestora gwarancji zapłaty, a odstąpienie inwestora od umowy spowodowane żądaniem wykonawcy przedstawienia gwarancji zapłaty jest bezskuteczne.
Co w przypadku nieuzyskania gwarancji zapłaty?
Nieuzyskanie przed wykonawcę żądanej gwarancji zapłaty w wyznaczonym przez siebie terminie, nie krótszym jednak niż 45 dni, uprawnia go do odstąpienia od umowy z winy inwestora ze skutkiem na dzień odstąpienia. Wykonawca może powstrzymać się od wykonywania robót budowlanych, bez ponoszenia jakiejkolwiek odpowiedzialności kontraktowej.
Inwestor nie może natomiast odmówić wypłaty wynagrodzenia mimo niewykonania przez przedsiębiorcę robót budowlanych, jeżeli ten był gotów je wykonać, lecz doznał przeszkody z przyczyn dotyczących inwestora, przy czym inwestor może odliczyć to, co wykonawca oszczędził z powodu niewykonania robót budowlanych.
Co się dzieje, jeśli inwestor nie zapłaci za wykonane prace?
Jeżeli inwestor, mimo ustanowienia gwarancji zapłaty, nie wywiąże się ze swojego zobowiązania tj. nie zapłaci wykonawcy za realizację prac budowlanych, bank (lub ubezpieczyciel) zapłaci kwotę wskazaną w gwarancji zapłaty.
Ustawodawca wprowadził więc zabezpieczenia w formie instrumentów z udziałem instytucji zaufania publicznego. Strony mogą jednak, w ramach zasady swobody umów przewidzieć inne formy zabezpieczenia, przy czym nie wywoła ono skutków, jakie są związane z przedstawieniem ustawowo przewidzianej gwarancji zapłaty.
Jeśli Twoim zamiarem jest realizacja prac budowlanych jako inwestor, wykonawca lub podwykonawca, zapraszamy do współpracy. Chętnie przeprowadzimy Cię przez proces budowlany i zabezpieczymy Twoje prawa.